Entry for June 03, 2009

Ngày 04 tháng Sáu đã qua. Đối với tôi, nó như bao ngày khác dù có nghe nhắc đến 18 năm sự kiện Thiên An Môn.

Lê Tuấn Huy Blog

Trước đây tôi đã xem “The Unknown Rebel” - “Người phản kháng vô danh” (hay còn gọi là “Tank Man” - "Người chặn xe tăng"), hình ảnh người thanh niên bé nhỏ kiên quyết chặn đoàn tăng dài, giữa một đại lộ thênh thang (dẫn vào quảng trường), đã khiến tôi rất xúc động.

Hôm nay, xem mấy bài nhạc bên blog người bạn, sẵn đó tôi vào YouTube, vô tình xem lại đoạn phim The Unknown Rebel, và rồi xem tiếp vài clip khác về sự kiện ngày 04 tháng Sáu.

Thật sự không thể nào kiềm nén sự xúc động kinh khủng trước cảnh máu đổ và tiếng đạn réo vang, đuổi theo những sinh viên đang cố thoát chạy, cảnh họ đang bò lăn hay nằm phơi xác bên những chiếc xe đạp trên quảng trường to lớn, tương phản với những đoàn tăng, đoàn quân tiến bước rầm rập…

Đó là tội ác! Với bất cứ lý do gì, dưới bất kỳ chế độ nào, bạo lực đẫm máu chống lại những con người chỉ có tay không và tiếng nói, là không thể bào chữa được!

Dù cảnh máu lửa vẫn còn đó ở nơi này nơi khác trong thập niên cuối, nhưng tính tàn bạo của lịch sử bạo lực thế kỷ XX được khép lại bằng chính cái dấu nhấn nổi bật nhất này - một cuộc chiến ngay giữa thời bình, của xe tăng cường quyền chống lại xe đạp trí thức, của những cái đầu già cố bám lấy quyền lực và vũ lực chống lại lòng quả cảm và nhiệt huyết của những người trẻ, tại một đất nước thiên đường!

Tôi quyết định dành một chỗ tại ngôi nhà ảo của mình để trang trọng tưởng niệm những sinh viên hào hùng, đã dám chứng tỏ sự tồn tại của mình như một thực thể chính trị đích thực!

*

Nhiều vòng hoa tang và mô hình tượng Nữ thần Dân chủ của 18 năm trước đã được đặt tại góc công viên Victoria của Hong Kong để tưởng nhớ vụ đàn áp đẫm máu.

Nay đã là lãnh thổ của Trung Quốc nhưng như thường lệ, hàng nghìn người Hong Kong vẫn tham gia lễ thắp nến tưởng niệm sự kiện này.

Còn tại chính Thiên An Môn, một ngày bình thường bắt đầu với lễ chào cờ được một nhóm nhỏ dân chúng đứng xem.

Tại quảng trường luôn được canh phòng nghiêm ngặt này, năm 1989 đã chứng kiến cuộc biểu tình khổng lồ vì dân chủ của sinh viên, trí thức và người lao động Trung Quốc, kéo dài đến hơn một tháng rưỡi.

18 năm trước, cũng ngay ở vị trí những cảnh vệ này, sinh viên đã dựng tượng Nữ thần Dân chủ đối mặt với Mao Trạch Đông.

Sự kiện bắt đầu vào ngày 15.04.1989, sau cái chết của Hồ Diệu Bang, một lãnh đạo theo đường lối cải cách của Đảng CS Trung Quốc đã bị Đặng tiểu Bình buộc rời chức TBT vào năm 1987. Bất bình trước một tang lễ có phần sơ sài dành cho ông dù vẫn tán tụng và ở cấp nhà nước như thường thấy, chỉ hai ngày sau đó, 10.000 sinh viên Bắc Kinh đã tụ tập trước Đại sảnh đường Nhân dân tại quảng trường Thiên An Môn. Họ yêu cầu Đảng phải đánh giá đúng về ông Hồ, hô các khẩu hiệu chống tham nhũng và ủng hộ các cải cách dân chủ.

Đêm 21.04, trước khi chôn cất ông Hồ vào hôm sau, con số sinh viên biểu tình ngồi đã lên đến 100.000. Sinh viên Bắc Kinh kêu gọi bãi khóa đại học trên toàn quốc, và các bạn đồng học của họ từ khắp đất nước tiếp tục đổ về Thiên An Môn.

Ngày 26.04, tờ Nhân dân Nhật báo đăng xã luận cho rằng sinh viên đang làm rối loạn xã hội. Đáp lại, hôm sau, người biểu tình trong quảng trường và sinh viên tại các ký túc xá (lúc này đã bị binh lính vây quanh, ngăn không cho đổ về Thiên An Môn) phá vòng rào công an và binh lính để thực hiện cuộc tuần hành lớn trên đường phố Bắc Kinh.

Ngày 19.05, Tổng Bí thư Đảng Cộng sản TQ khi đó là Triệu Tử Dương đã ra phát biểu trước sinh viên. Sau khi nói rằng sinh viên cần phải giữ lấy tính mạng của mình để chứng kiến ngày đất nước hoàn thành bốn hiện đại hóa, ông tiếp: "Chúng tôi thì già rồi, không thành vấn đề gì nữa" (We are already old, it doesn't matter to us any more). Lời bộc bạch như một sự chấp nhận số phận của ông đã trở nên nổi tiếng. Và quả thật, đây chính là lần xuất hiện cuối cùng của vị Tổng Bí thư này, ông bị buộc rời khỏi chức vụ và bị quản thúc ngặt nghèo mãi cho đến khi qua đời vào tháng Giêng 2005.

Ông Triệu là người thúc đẩy các cải cách theo hướng kinh tế thị trường và cởi mở chính trị. Ông và nhiều đảng viên cao cấp đã ngầm hậu thuẫn cho yêu cầu dân chủ của cuộc biểu tình.

(Người áo đen phía sau ông Triệu chính là Thủ tướng đương nhiệm Ôn Gia Bảo)

Trái ngược với thái độ của Triệu Tử Dương muốn đàm phán, Thủ tướng Lý Bằng và phần đông trong Thường vụ Bộ chính trị, trong đó có Chủ tịch nước Dương Thượng Côn, do những người già thủ cựu chi phối, thì muốn đè bẹp cuộc biểu tình. Họ có được sự hậu thuẫn quyết định của Đặng Tiểu Bình, dù không còn chức vụ chính thức trong Đảng và nhà nước nhưng vẫn giữ ghế Chủ tịch Hội đồng Quân uỷ Trung ương (và là người vẫn có tiếng nói tối hậu trên chính trường TQ cho đến tận cuối đời, 1997).

Thiết quân luật được ban hành vào ngày 20.05, tức chỉ một ngày sau khi Triệu Tử Dương gặp gỡ và khuyên can sinh viên giải tán nhưng không thành. Hai quân đoàn 27, 28 gồm binh lính và xe tăng được điều về Bắc Kinh, ngay lập tức phong tỏa toàn bộ khu vực quảng trường.

Trước tình thế đó, sinh viên, trí thức và người lao động tham gia phong trào vẫn cương quyết không lùi bước. Họ ra một tuyên ngôn, viết rằng:

Dù những đôi vai của chúng ta vẫn không đủ sức mạnh, dù cái chết đối với chúng ta sẽ rất khắc nghiệt, chúng ta phải chấp nhận hy sinh cuộc sống, chúng ta không có chọn lựa nào khác khi lịch sử đòi hỏi chúng ta phải làm điều đó. Những huyễn tưởng đẹp đẽ về sự chịu đựng đau khổ chỉ có thể bị xóa bỏ bằng sự khổ đau chịu đựng trong hiện thực. Với vong linh của người đã khuất - chúng ta đấu tranh để được sống. Với sự tuyệt vọng để cứu lấy cái đất nước ích kỷ và không có nhuệ khí này - chúng ta dâng hiến bản thân mình. Nếu chúng ta không sẵn sàng để hy sinh thì còn ai sẽ làm điều đó đây? (dịch trực tiếp từ videoclip thứ nhất)

Với một quảng trường thuộc loại rộng lớn nhất thế giới, quân đội đã bao vây bên ngoài, dày đặc sinh viên và người biểu tình bên trong, vậy mà chỉ từ 10.30h đêm ngày 03.06 đến 5.40h sáng hôm sau, Thiên An Môn đã được "dọn sạch sẽ". Vào thời điểm bắt đầu vụ đàn áp, điện tại quảng trường hoàn toàn bị cúp hết. Khi đèn sáng lại, xe tăng đã cán nát những rào chắn sơ sài và các lều bạt vòng ngoài. Dưới màn đêm, xe tăng và súng ống tiếp tục xông thẳng vào, không chừa bất cứ gì trên đường tiến của chúng trong cuộc đối đầu trực tiếp giữa hai bên. Tượng Nữ thần Dân chủ - biểu tượng của cả một khát vọng nhiều thế hệ - bị tăng húc sập trong bóng tối. Đến sáng, binh lính và phương tiện quân sự vẫn tiếp tục được đưa vào quảng trường, sinh viên trên những chiếc xe đạp tiếp tục bị truy sát tại những con đường xung quanh, mà lúc này đã trở nên trống trải. Nhiều người tham gia biểu tình bị truy lùng và xử tử trong thời gian sau. Nhiều án tù lên đến 20 năm mà nay vẫn còn chưa được thả.

(Cảnh này có một hình khác, chụp từ góc xéo, màu, nhìn kinh khủng hơn nên không post)

Ngày 05.06 vẫn còn xe tăng đổ vào Thiên An Môn. Sau những gì đã xảy ra, vậy mà trưa hôm đó "Tank Man" vẫn hiên ngang bước ra chặn đầu đoàn tăng 25 chiếc, tiếp tục khiến rúng động nhiều triệu con tim trên khắp hành tinh. Anh ta chỉ rời đoàn tăng khi bị một nhóm được cho là cảnh sát chìm chạy đến lôi đi. Dù có người nói đây là Vương Ngụy Lâm nhưng thật sự đó là ai và số phận ra sao, không ai có thể biết. Chỉ biết rằng nhiều người có hành vi nhẹ nhàng hơn anh ta mà còn bị xử tử.

"The Unknown Rebel" đã đi vào lịch sử như một người hùng của thế kỷ XX. Danh sách một trăm người có tầm quan trọng nhất thế kỷ có “tên tuổi” của anh ta, trong nhóm các nhà cách mạng và lãnh tụ, ngang hàng với những con người lừng danh như Hồ Chí Minh, Mohandas Gandhi, Mikhail Gorbachev, V.I. Lenin, Pope John Paul II, Franklin Delano Roosevelt, hay Adolf Hitler, Mao Trạch Đông…

Cả thế giới đã phải chứng kiến cuộc thảm sát trong bàng hoàng!

Chính quyền Trung Quốc chưa bao giờ công bố chính thức con số người chết và bị thương nhưng sau vụ đàn áp, phát ngôn nhân của Hội đồng Nhà nước Trung Quốc nói trên tờ New York Times (01.07.1989) rằng có 300 người chết, phần lớn là binh lính, ngoài ra là những "kẻ côn đồ" (!). Hội Chữ thập đỏ nước này đưa ra con số tử vong ngày 04.06 là 2.600; một quan chức giấu tên của Hội thì cho rằng có 5.000 người chết và 3.000 người bị thương. Theo ước tính của tình báo NATO, 6.000 người biểu tình và 1.000 binh lính đã chết, còn theo chính những người bạn ý thức hệ của TQ là Liên Xô và các nước XHCN Đông Âu khi đó, tổng cộng con số người chết lên đến 10.000.

Không hề (vì hoàn toàn không thể nào) có ý kiến cho rằng phong trào dân chủ này là "diễn biến hòa bình" hay do "lực lượng thù địch bên ngoài". Bản thân giới lãnh đạo Đảng và Nhà nước Trung Quốc thừa biết sự bùng nổ của sinh viên, trí thức và người lao động chính là xuất phát từ trong lòng xã hội, nên họ chỉ có thể kết luận là có những thế lực trong Đảng muốn dùng sinh viên làm mất ổn định đất nước!

*

Nguồn tham khảo: Wikipedia, BBC, YouTube và các website, blog khác.

*

Update 08/06/2008, các bài & thông tin đọc thêm

Loạt bài dịp 15 năm sự kiện Thiên An Môn (1989-2004):

• Triệu Tử Dương và Thiên An Môn.
• Đặng Tiểu Bình và Thiên An Môn.
• Lời kể của Cao Văn Khiêm: biểu ngữ của Đại học Thanh Hoa: Quỳ gối lâu rồi nay chúng ta phải duỗi chân cho thẳng.
• Lời kể của Trình Chân: … đám lính bắn về hướng chúng tôi, cho dẫu chúng tôi đang khiêng người bị thương…
• Lời kể của Trương Bá Lạp: Lúc đó đã là đầu giờ sáng. Một chiếc xe tăng lao nhanh về phía chúng tôi như một trận gió lốc lao vào dòng người…
• Lời kể của Ngô Nhĩ Khải Hy: Mặc dù cuộc họp này không thực sự đem đến kết quả cụ thể nào, mà thật ra cũng không thể nào đạt được, tuy nhiên cuộc họp này cũng mang đến một ý nghĩa, hoặc một ý nghĩa nào đó xuất phát từ cuộc họp này: đó là “dân chúng có thể nói chuyện đồng vai đồng vế với chính phủ”.
• Các nhân vật Thiên An Môn giờ làm gì?
• Những người đứng đầu Hội Các Bà Mẹ Thiên An Môn bị bắt.

16 năm Thiên An Môn:

• Trung Quốc bác yêu cầu của Hoa Kỳ về việc cung cấp danh sách tất cả những người đã thiệt mạng, bị bắt giữ hay mất tích trong sự kiện Thiên An Môn.
• Lời kể của nhiếp ảnh gia Charlie Cole, tác giả bức ảnh Tank Man.
• Mấy chục ngàn người Hong Kong thắp nến tưởng niệm.

17 năm Thiên An Môn:

• Sau 17 năm tù, Đông Nhạc được thả nhưng chỉ còn ngồi bất động và không nhận ra được cha mẹ mình.

19 năm Thiên An Môn:

• Hong Kong tưởng niệm Thiên An Môn đồng thời quyên tiền cho nạn nhân động đất Tứ Xuyên.
• HRW kêu gọi Trung Quốc phóng thích hàng trăm tù nhân Thiên An Môn vẫn còn bị giam, trong khi TQ vẫn nói cuộc biểu tình vì dân chủ tại Thiên An Môn là “nổi loạn phản cách mạng”.

TBT Triệu Tử Dương (1919-2005) sau cuộc đàn áp:

• Tôn Phượng Minh, Những câu chuyện của Triệu Tử Dương khi bị giam lỏng, kỳ 14, Dương Danh Dy dịch (nhiều kỳ, đăng tại talawas, vào kỳ 14, theo link đi ngược về những kỳ trước)
• Sau 15 năm bị quản thúc, Triệu Tử Dương bệnh nặng, nằm viện, khi ông mất, truyền thông TQ chỉ đưa tin sơ sài, có sự không thống nhất trong nội bộ cấp cao về tang lễ và hạn chế người dự lễ tang, để rồi tiến hành một tang lễ thầm lặng.

*

Update 23/07/2008: VietnamNet

Nằm trong loạt bài có cùng chủ đề và tuần tự theo năm, Bức ảnh đoạt giải World Press Photo năm 1989 được post vào lúc 8.37h ngày 23/07/2008 tại VNN, đã đăng hình Tank Man và dùng cụm từ “Thảm sát quảng trường Thiên An Môn” để chỉ sự kiện. Theo ngay sau đó là những con số của vụ thảm sát. Thế nhưng, trễ nhất là đến 23.35h cùng ngày, cụm từ trên cùng nhiều câu và đoạn dài, quan trọng đã bị gỡ bỏ!

• Link gốc mà hiện bài đã bị sửa chữa.
• Cache bài nguyên thủy tại baomoi.com (cám ơn wasabi đã cho link này và một số bạn khác đã thông tin).

Đến trước 20.15h ngày 24/07, bài bị cắt xén, sửa chữa vừa nói cũng đã bị đục bỏ hẳn (tôi vẫn giữ lại link rỗng ở trên).

9.44h GMT 25/07/2008, BBC Việt ngữ đưa tin về việc gỡ bỏ của VNN: VietnamNet bỏ hình biến cố Thiên An Môn.