Dân ta dễ bị dụ!

Uyên Vũ

Công ty nghiên cứu quảng cáo lớn nhất thế giới Nielsen vừa công bố một nghiên cứu đáng chú ý. Theo kết quả nghiên cứu đó, thì Việt Nam là một trong vài quốc gia tin vào quảng cáo nhất thế giới. Nước tin vào quảng cáo nhiều nhất là Brazil và Phillippines với 67% người tin.

Tại Việt Nam, có 64% người được phỏng vấn tin vào mọi thứ quảng cáo trên các phương tiện truyền thông. Theo đó thì dân Việt Nam tin vào quảng cáo theo kiểu truyền miệng, rỉ tai là 79%; tin theo phương tiện TV là 73%, còn tin vào quảng cáo trên báo chí là 72%.

Các phương tiện truyền thông qua mạng điện tử tuy mới mẻ và còn ít người sử dụng nhưng cũng chiếm “niềm tin” nơi dân ta kha khá, với những cách thức như thăm dò ý kiến qua mạng Internet, Email quảng cáo, tìm kiếm trên mạng có các tỷ lệ người tin tương ứng: 58%, 38% và 52%. Theo Nielsen thì những con số trên là rất cao so với các nước có nền công nghiệp quảng cáo phát triển như Bắc Mỹ và Tây Âu (nguồn: http://www.women-bds.com/english/Modules.aspx?file=details&ID=745).

Việc nước ta chiếm thứ hạng cao trong nghiên cứu trên có thể do một số nguyên nhân:

- Dân ta đặt niềm tin vào các phương tiện truyền thông rất lớn.

- Trình độ nhận thức, tư duy độc lập của đa số người dân còn quá kém. Ðiều này dẫn đến việc người dân lười suy nghĩ, chỉ quen có người nghĩ thay, nói giúp.

Thử phân tích các nguyên nhân trên ta có thể lý giải:

- Nước ta là nước nghèo, các phương tiện truyền thông hiện đại chỉ mới phát triển vài năm nay, trong khi các nước khác những phương tiện truyền thông như báo chí đã phát triển từ lâu đời; truyền hình của họ cũng phát triển trên 50 năm. Dân ta (không tính miền Nam trước 1975) từ một nước gần như sơ khai về công nghệ lập tức tiếp cận ngay với kỹ thuật mới mẻ nhất khiến ta choáng váng và đặt niềm “tôn kính vô bờ” với kỹ thuật.

- Cũng trừ miền Nam trước 1975, các phương tiện truyền thông đại chúng hơn 50 năm nay chưa bao giờ nằm trong tay người dân. Tất cả mọi phương tiện từ radio, báo chí, truyền hình và bây giờ là Internet đều nằm trong vòng kiểm soát, quản lý bởi nhà nước. Với những phương tiện mạnh mẽ, ngân sách khổng lồ và phương sách khôn khéo, mọi thông tin đều truyền từ trên xuống dưới theo hàng dọc, người dân là đối tượng cuối cùng tiếp nhận thông tin nên bắt buộc phải tin (không tin thì biết tin ai). Cứ thế, những món ăn tinh thần cho dân chúng đã được “nhai, nghiền, mớm” sẵn dân chúng chỉ việc nuốt. Tiêu hóa hoài những “thực phẩm” ăn liền kiểu này, mỗi khi gặp món ăn “nguyên chất” chưa qua nhào nặn chế biến người ta dễ bị sốc vì khác khẩu vị và khó tiêu hóa.

Ðến đây ta có thể hiểu, các doanh nghiệp sẽ mừng thế nào trước đám đông dễ bị dụ như vậy. Theo dõi các phương tiện truyền thông ta thấy hằng hà sa số những quảng cáo mà không ai kiểm chứng, những quảng cáo lừa bịp khoác lác “một tấc đến trời”, những “siêu sản phẩm”, của các đại gia giỏi quảng cáo tha hồ kiếm lời. Mỗi năm có biết bao nhiêu vụ kiện tụng vì chất lượng hàng không như quảng cáo, biết bao nhiêu vụ tiền mất tật mang vì hàng “rởm”. Cũng thế, trên phương tiện thông tin đại chúng còn biết bao nhiêu tin tức, bài báo sai sự thật vẫn đàng hoàng đăng tải và đa số dân chúng vẫn một mực tin tưởng, nếu có ai phản bác họ sẵn sàng xả thân ra bảo vệ chính cái sự dối trá, lừa bịp ấy.

Có lẽ chính vì thế, cũng theo một kết quả nghiên cứu quốc tế của tổ chức Gallup International (GIA) đầu năm 2007 cho thấy dân Việt Nam đứng đầu thế giới về mức độ lạc quan với 94% dân chúng tin vào tương lai tươi sáng, nhiều gấp đôi so với mức độ lạc quan trung bình của thế giới, bất kể việc Việt Nam nằm trong nhóm những nước nghèo thế giới.

Quảng cáo sai sự thật và thông tin dối trá, cả hai đang tiếp tay khai thác “niềm tin thơ ngây”, khai thác tính “lười suy nghĩ” của người dân. Bao giờ dân chúng mới “tỉnh ngộ”?

NguoiViet Online